بررسی کمی و کیفی آبهای معدنی «منرالی» ولایات بادغیس، غور و هرات
اکادمی علوم – کابل: محقق محمد نذير حيران عضو علمی مرکز زمین معاونیت علوم طبیعی – تخنیکی اکادمی علوم افغانستان کنفرانس علمی- تحقیقی خویش را تحت عنوان « بررسی کمی و کیفی آبهای معدنی «منرالی» ولایات بادغیس، غور و هرات» بتاریخ ۱/ ۱۲/ ۱۳۹۸ ارایه نمود.
وی در این کنفرانس گفت:
در کوه ها و مناطق مختلف زون شمال غرب ذخایر زیاد معدنی وجود دارد و هر معدن دارای عناصر و منرال های متعددیست که بر خواص کیمیاوی و فزیکی آبهای زیر زمینی مستقیماً اثر می افگند. آبهای زیر زمینی با عبور از درز های احجار و معادن مختلف ترکیبات منرالی را با خود انتقال داده و از این سبب است که بنام آب معدنی «Mineral Water » یاد می گردند. این نوع آب ها از طریق چشمه ها و چاه های حفر شده استخراج و متناسب به ترکیبات شان مورد استفاده قرار می گیرند.
تجارب لابراتواری مبین آنست که عناصر و منرال های متعددی در آب های زیرزمینی وجود دارند که عمده ترین آنها را کلسیم، نمک، سلفر، نایتروجن، کاربونیت ها، تیزابها و عناصری مانند: مگنیزیم، لیتیم، آهن، سلیکان، قلعی، المونیم، گالیم، نقره، طلا، سیزیم و غیره عناصر تشکیل میدهد.
از ازمنه قدیم آب چشمه های منرالی و ترمالی بحیث آب های شفا دهنده، مورد استعمال قرار داشته و اصطلاح شفا دهنده را وقتی به این آبها بکار میبریم که آب چشمه و یا چاه حفر شده خواص درمانی را دارا باشد و جهت تداوی و معالجه بعضی از امراض از طریق نوشیدن و یا استحمام توصیه گردد.
آب چشمه و چاه ها بطور طبیعی (بدون عوامل مصنوعی و یا اضافه نمودن مواد در آن) که تأثیر معالجوی و تخفیف بخشیدن مرض را بصورت علمی و عملی آن داشته باشد، باید خاصیت فزیکی و کیمیاوی ذیل در این گونه آبها مشاهده و تثبیت گردد:
1- حداقل موجودیت یک گرام مواد جامد در یک لیتر آب؛
2- ثابت بودن حرارت حداقل 20 درجه سانتی گراد در دهانهٔ چشمه یا آب چاه؛
3- داشتن اقلاً 500 ملی گرام کاربن دای اکساید طبیعی در دهنهٔ چشمه و یا آب چاه، برای علاج امراض از طریق نوشیدن؛
4- داشتن اقلاً 1000 ملی گرام کاربن دای اکساید در یک لیتر آب برای علاج از طریق غسل؛
5- علاوتاً آب های معدنی «منرالی» یک از مواد ذیل را که تأثیرات فارموکولوژی دارند، باید داشته باشد:
الف: چشمه های که دارای 10 ملی گرام آهن در یک کیلو گرام آب باشد؛
ب: چشمه های که دارای 1 ملی گرام یود در یک کیلو گرام آب باشد؛
ج: چشمه های که دارای 1 ملی گرام سلفر در یک کیلو گرام آب باشد؛
د: چشمه های که دارای 1 ملی گرام ارسین در یک کیلو گرام آب باشد؛
ر: چشمه های که دارای عنصر رادون باشد؛ نظر به مقدار آن هم برای نوشیدن و هم برای استحمام استعمال می گردد.
س: چشمه های که دارای 7 تا 10 ملی گرام رادیوم در یک کیلو گرام آب باشد؛
ص: چشمه های که دارای 500 تا 1000 ملی گرام کاربن دای اکساید در یک کیلو گرام آب باشد؛ هم برای نوشیدن و هم برای استحمام استعمال می گردد.
عموماً آبهای معدنی« منرالی» در چهار گروپ ذیل تقسیم می گردند:
الف: چشمه ها یا چاه های آب گرم؛
ب: چشمه ها و چاه های آب شور و نمکی؛
ج: چشمه ها و چاه های مینرالی؛
د: چشمه ها و چاه های مفید مینرالی طبی و صحی.
چشمه ها و چاه های معدنی«منرالی» در ولایات بادغیس، غور و هرات در امتداد شکستگی تکتونیکی هریرود از ناحیه فیروزکوه «چغچران» الی اسلام قلعه تثبیت گردیده است. چشمه آبگرم اوبی این حوزه از شهرت و اهمیت زیاد برخوردار می باشد. همچنان، در جنوب غرب فیروزکوه و امتداد دریایی هریرود و در مناطق پشتون زرغون، کروخ و سایر مناطق این ولایات چشمه های منرالی و آبگرم وجود دارند که از لحاظ اقتصادی و طبی ارزش دارند.
