د هېواد د اوبیزو منابعو څخه د سمې ګټې اخستنې لارو چارو څېړنه

د افغانستان د علومو اکاډمي د طبیعي – تخنیکي علومو معاونیت د ځمکپوهنې علومو مرکز په نوښت (د هېواد د اوبیزو منابعو څخه د سمې ګټې اخستنې لارو چارو څېړنه) تر عنوان لاندې علمي – څېړنیز سیمینار د علماوو، پوهانو، د پوهنتونونو د استاذانو او متخصصینو په ګډون د علامه احمد علی کهزاد په تالار کې جوړ شو.

سمینار د قرآن کریم د څو مبارکو آیتونو په تلاوت سره پیل شو، په سر کې د ر‎یاست الوزراء د دفتر مرستیال قاري عبدالستار سعید له خوا د افغانستان د ا.ا.ا د رئیس الوزراء پیغام ولوستل شو، ورپسې د علومو اکاډمۍ مرستیال شیخ مولوي امیرجان ثاقب د سیمینار پرانیستونکې وینا وکړه. وروسته د اوبو او انرژۍ وزیر مولوي عبداللطیف منصور د یاد سیمینار د اهمیت په تړاو چې د علومو اکاډمۍ په تالار کې جوړ شوی و وینا وکړه او په افغانستان کې د روانو اوبو پر وضعیت یې هم خبرې وکړې او له اړوندو ادارو سره یې د یاد سیمینار د څېړنیزو پایلو د شریکولو غوښتنه وکړه. د ارشاد، حج او اوقافو وزارت مسلکي معین شیخ الحدیث مولوي زرمحمد حقاني د اسلامي شریعت په رڼا کې د اوبو پر ارزښت خبرې وکړې. ورپسې د بهرنیو چارو وزارت، د کرنې، اوبو لګولو او مالدارۍ وزارت، د حج او اوقافو وزارت، د کابل پوهنتون، پولي تخنیک پوهنتون او د چاپېریال ساتنې ملي ادارې پیغامونه د یادو ادارو د استازو له خوا ولوستل شول.

په یاد سيمينار کې د بېلابېلو برخو د پوهانو او متخصصینو له خوا ١٥ مقالې وړاندې شوې او د دې علمي غونډې په ترڅ کې ګټورې خبرې اترې وشوې او په پای کې د سیمینار ګډونوالو لاندې مطالب د سیمینار د پرېکړه لیک په توګه تصویب کړل:

1. تغییرات اقلیمی و وقوع خشکسالی‌ها با شدت و تداوم زیاد، تأثیرات نامطلوب بر منابع آبی کشور گذاشته است. در این راستا، برای کاهش اثرات منفی تغییرات اقلیمی و خشکسالی، لازم است تا توسعه و ترویج سیستم‌های آبیاری مطابق با شرایط تغییرات اقلیمی و همچنان معرفی و زرع  گیاهان مقاوم  در برابر تغییرات اقلیمی ترویج گردد.
2. به منظور مدیریت و تأمین پایدار آب در کشور، ایجاد زیربناهای آبی از جمله بندها، مخازن جمع‌آوری آب باران و شبکه‌های آبرسانی اهمیت زیاد دارد. بناً لازم دانسته  میشود تا سیستم‌های تجمع آب باران و ساخت بندهای کوچک با استفاده از امکانات طبیعی و محلی در مناطق مختلف، به خصوص در قریه‌ها و ولسوالی‌ها، برای تقویت منابع آب زیرزمینی و جلوگیری از ضیاع آب باران و جاری ایجاد گردد.
3. با توجه به اهمیت حفاظت از منابع آب کشور و آلودگی‌های موجود در آب‌های سطحی و زیرزمینی، ضروری است که اقدامات جدی برای جلوگیری از ورود آلوده کننده ها، خصوصاً نفوذ فاضلاب‌های خانگی و آلوده کننده های ناشی از مواد سمی و زباله ها، به منابع آب صورت گیرد. همچنان ، اجرای طرح‌های ایجاد تصفیه خانه های متصل و یا غیر متصل  و وضع قوانین سخت‌گیرانه برای کاهش آلودگی‌ها لازم است.
4. برای جلوگیری از فرونشست زمین به دلیل استخراج بیش از حد آبهای زیرزمینی در آینده، نظارت دقیق بر استخراج آب‌های زیرزمینی و اجرای طرح‌های احیای طبقات آب‌های زیرزمینی ضروری است. در این راستا، تغذیه مصنوعی آب‌های زیرزمینی باید به‌طور جدی پیگیری شود تا سطح آب‌ها حفظ شده و از کاهش آن جلوگیری گردد، که این امر به کاهش فرونشست‌های زمین و حفاظت منابع آبی کمک می‌کند.
5. با انکشاف شهر های بزرگ کشور حفظ و تقویت سیستم‌های تغذیه آب‌های زیرزمینی، حفاظت از مسیر دریا ها، حفاظت از سیل بر و سایر سیستم مرتبط به منابع آب  در تمام این شهرها در نظر گرفته شود، این اقدامات شامل جلوگیری از الوده گی بیشتر منابع آبی، جلوگیری از تخریب سیستم های تغذیه آبهای زیرزمینی و حفاظت منابع آب  گامی اساسی در راستای مدیریت مناسب منابع آب و پیشگیری از بحران‌های آبی در آینده خواهد بود.
6. به‌ منظور کاهش فشار بر منابع آبهای زیرزمینی شهرهای بزرگ، پیشنهاد می‌گردد که شرکت‌های تولید آب آشامیدنی و نوشابه ‌سازی به خارج از مراکز شهرها، خصوصاً خارج از شهر کابل، منتقل شوند. این اقدام باعث کاهش استخراج بیش از حد منابع آبی شهری می‌شود و امکان انتقال آب‌های سطحی یا زیرزمینی مناطق دورتر به شهر را فراهم می‌کند. همچنان، موتر شویی و حوض های آب بازی  باید به نصب سیستم‌های دورانی و تصفیه آب ملزم شوند تا بتوانند از آب تصفیه‌شده مجدداً استفاده کنند.
7. بخاطر حفظ سیستم‌های تغذیه آب‌های زیرزمینی شهر کابل، از شاروالی محترم و سایر ادارات ذیدخل تقاضا می‌شود تا از اجرای پروژه‌های سمنت‌کاری در سطح شهر خودداری کرده و به‌جای آن از سنگ‌های با ابعاد مناسب (مانند سنگ‌های ده در ده) که در بین آن‌ها فضاهای نفوذپذیر برای آب حفظ می‌گردد، به‌ویژه در شهرک‌ها، مناطق تاریخی و مکان‌های پرتردد استفاده نماید. این سنگ‌ها علاوه بر داشتن عمر طولانی و هماهنگی بیشتر با طبیعت، نمای زیباتری به شهر می‌بخشند. استفاده از این مصالح طبیعی می‌تواند بر علاوۀ حفظ بافت تاریخی، بهبود زیبایی بصری در حفاظت سیستم تغذیه از منابع آب زیرزمینی  حوزۀ کابل کمک شایانی مینماید.
8. سیستم آبهای زیرزمینی نیوجین حوزۀ کابل به‌ عنوان یک ذخیره استراتژیک و بالقوه در حوزه کابل از اهمیت زیاد  برخوردار است و در شرایط بحرانی (خشکسالی شدید، شرایط کمبود آب و غیره) میتوان از این ذخایر آب استفاده کرد. بنابراین، انجام مطالعات جامع و تحقیقات علمی توسط نهادهای مربوطه برای شناسایی مناطق گسترش و ارزیابی حجم ذخایر آن ضروری است تا از این منابع حیاتی به‌صورت پایدار و کارآمد بهره‌برداری شده بتواند.
9. ضمن پیشنهاد انتقال آب بین حوزه ها به خصوص انتقال آب پنجشیر به کابل ، تاکید گردید تا چنین انتقال آب در سطح کشور به صورت کنترول شده و نظارت دوامدار صورت گیرد تا از پیامد های ناگوار محیط زیستی آن جلوگیری به عمل آمده و حفاظت آب و خاک تضمین گردد.
10. برای مدیریت پایدار منابع آب و تأمین نیازهای شهرهای بزرگ، پیشنهاد می‌شود که تحقیقات وسیع در زمینه اکتشاف منابع جدید آب‌های زیرزمینی، تغییرات اقلیمی، ارزیابی تغییرات کمیت و کیفیت آب و همچنان آبهای سطحی و ایستاده (مانند جهیل‌ها)، با استفاده از روش‌های پیشرفته انجام شود. همچنان، حفاظت از طبقات آبدار و آکوفرهای کمتر آلوده در شهرها ضروری است.
11. اشتراک کننده گان و ارایه کننده گان مقالات علمی این سمینار بر ایجاد چارچوب‌های مشترک برای مدیریت هم آهنگ و یکپارچه تأکید کردند. تا از طریق هماهنگی بین ادارات مختلف به راه‌حل‌های مناسبتر و پایدار دست یافت که تأثیرات بحران‌های آبی را در کشور کاهش دهد و به استفاده مناسب و مطلوب از منابع آبی در سطح ملی و محلی کمک کند.
12. در راستأ مدیریت منابع آب، تأکید می‌شود که تا آگاهی عمومی در خصوص اهمیت حفاظت از منابع آب و چالش‌های موجود در زمینه آب  ضروری است. این آگاهی‌ ها از طریق کنفرانس ها، سمینار ها، ورکشاپ ها  و رسانه ها برای معرفی روش‌های بهره‌ برداری پایدار و حفاظت از منابع آب انجام پذیرد.
13. مجموعه مقالات این سمینار توسط ریاست نشرات اکادمی علوم چاپ و در اختیار علاقمندان و نهاد های ذیربط قرار گیرد.

قطعنامه در اخیر مجلس به اکثریت آرا به تصویب رسید.