کنفرانسونه
د پښتو ژبې اوسني فونولوژیکي او ګرافولوژیکي نظام ته نوې کتنه
«علمي ــ څېړنیز کنفرانس» د ژبو او ادبیاتو د مرکز، د لرغونو ژبو د انستیتوت علمي غړي څېړنیار شریف الله دوست د روان کال د سنبلې د میاشتې پر (۲۶) باندې (د پښتو ژبې اوسني فونولوژیکي او ګرافولوژیکي نظام ته نوې کتنه) تر عنوان لاندې خپل دویم څېړنیز کنفرانس وړاندې کړ. د کنفرانس منځپانګه: د فونولوژۍ او ګرافولوژۍ تیورۍ ته لنډه کتنه .
په اوس وخت کې د فولکلور ارزښت
علمي- څېړنيز کنفرانس د افغانستان د علومو اکاډمۍ د ژبو او ادبیاتو مرکز د پښتو ژبې او ادبیاتو انسټيټيوټ علمي غړي څېړنيار ياسر پاچا د «په اوس وخت کې د فولکلور ارزښت» په نوم خپل علمي- څېړنيز کنفرانس د ۱۴۰۱هـ. ش کال د سنبلې په ۲۱مه نېټه وړاندې کړ.
د ستروسو د نیالګیو د تکثیر لارې چارې
علمي ــ څېړنیز کنفرانس د کیمیا، بیولوژي او کرنې د مرکز د کرنې د انسټيټوټ علمي غړي څیړنوال دکتور ګل شاه ارینوال د( د ستروسو د نیالګیو د تکثیر لارې چارې )تر سرلیک لاندې خپل د مکلفیت کنفرانس ارایه کړ. ډېرښت (تکثیر): ډېرښت د نباتاتو د ډېرو غوره خاصیتونو څخه یو خاصیت دی چې موخه یې د نوي نسل بیا تولیدول دي. ډېرښت د نبات د ژوندانه د ضروري شرایطو څخه شمېرل کېږي او د هغې په نتیجه کې هم د نبات ډول ساتل کېږي او هم زیاتوالی مومي. د نباتاتو د ډېرښت لپاره دوې لارې موجودې دي چې یوې ته یې تخمي (زوجي) (Sexual Propagation) او بل ته یې غیر زوجي (Vegetative Propagation) طریقه وایي. زوجي تکثر په روزنځایو کې د نیله بوټو د لاسته راوړلو لپاره په پراخه پیمانه کارول کېږي او په انتخاب (selection) کې د نورو ورایټیو د لاسته راوړلو لپاره استعمالېږي. د ډېرښت دا طریقه تر ټولو اسانه او هر څوک یې کارولی شي.
د خیرالبیان نثر ته ژبپوهنیزه کتنه
علمي ــ څېړنیز کنفرانس د ژبو او ادبیاتو د مرکز، د لرغونو ژبو د انستیتوت علمي غړي څېړنیار شریف الله دوست د روان کال د اسد د میاشتې پر (۲۵) باندې د (خیرالبیان نثر ته ژبپوهنیزه کتنه) تر عنوان لاندې خپل څېړنیز کنفرانس وړاندې کړ. د کنفرانس منځپانګه: د خیرالبیان د کتاب او د هغه د لیکوال بایزید اورمړ پېژندنه، د خیرالبیان په تړاو لومړنیو څېړنو ته کتنه، وروسته اساسي برخه؛ د خیرالبیان پر فونولوژیکي، مورفولوژیکي، سنټکس(نحوه)،
د لغمان ولایت مرکز اړوند د بېلابېلو کلیو په خاورو کې د پي اچ د کچو ارزونه او د سمون لارې یې
څېړندوی خلیل الرحمن بارکزی د کرنې انستېتیوت، د کیمیا، بیولوژي او کرنې علمي مرکز د علومو اکاډمي لنډیز د خاورې pH د کرنیزو حاصلاتو د لوړولو لپاره یو اړین فکتور دی. چې د بېلابېلو عواملو له امله تغیير کوي او د کرنیزو محصولاتو په تولید ناوړه اغېزې کوي. په دې څېړنه کې د لغمان ولایت د مرکز مهترلام اړوند له ۳۰ بېلابېلو کلیو څخه په ټولیز ډول ۱۶۲ نمونې ازمویل شوي. په تر سره شوې سروې کې د بېلابېلو کلیو د pH کچو توپیر څرګند شوی. چې په ټولیزه توګه pH یې د 6.87 څخه تر 8.95 پورې ده، چې په اوسط ډول 7.4 کېږي، چې د القلي لرونکو خاورو په ګروپ پورې اړه لري.
په دخيلو کلمو کې د «همزې» سمه کارونه
(علمي- تحقيقي کنفرانس) د افغانستان د علومو اکادمي د ژبو او ادبیاتو مرکز علمي غړي څېړنوال محمد اصف احمدزي )په دخيلو کلمو کې د «همزې» سمه کارونه( په نوم علمي- څېړنيز کنفرانس د ۱۴۰۱هــ. ش کال د ثور په ۲۱مه وړاندې کړ.
د ډایورژنس قضیه او د هغې کارونه
«علمي ــ څېړنیز کنفرانس» وړاندې کوونکی: څېړنیار سید نعیم سایق د ریاضي، فزیک او تخنیکي علومو د مرکز، د ریاضي – فزیک انسټیټیوت، د ریاضي دیپارتمنت علمي غړی لنډیز جوزف – لـوئیس لاګــرانژ (Joseph – Louis Lagrange)په 1760 کې د سطحي انتیګرالــونو نظریه معرفي او په کال 1762ز کې د ډایورژنس قضیه وموندله، خو هغه نوموړي قضیه ثبوت نه کړه. د ډایورژنس قضیه کارل فریډریش ګاووس(Karl Friedrich Gauss) په 1813ز کې کشف کړه. جورج ګرین (George Green) پرته له دې چې د لاګرانژ او ګاووس له کارونو څخه خبر و لري، د ډایورژنس قضیه کشف کړه. میخایل واسیلیوچ اوستروګرادسکي (Mikhail Vasilyevich Ostrogradsky) روسي ریاضي پوه و چې د لومړی ځل لپاره یې په کال 1831ز کې د ډایورژنس قضیه ثبوت کړه.
د ژبې د سوچه والي نظریې ته کتنه
« علمي ــ څېړنیز کنفرانس » د علومو اکاډمي د ژبو او ادبیاتو مرکز د لرغونو ژبو د انستیتوت علمي غړي څېړندوی رحیم الله حریفال (د ژبې د سوچه والي نظریې ته کتنه) په نامه علمي ــ څېړنیز کنفرانس د ۱۴۰۱ هــ ل کال د ثور د میاشتې پر (۵)مه نېټه وړاندې کړ.
د مفرور ناول کرهکتنه
علمي- څېړنیز کنفرانس د علومو اکاډمي د ژبو او ادبیاتو مرکز، د پښتو ژبې او ادبیاتو انستیتوت، د ادبیاتو او متنپوهنې څانګې علمي غړي څېړنوال سيد نظیم سیدي ((د مفرور ناول کرهکتنه)) په نامه علمي- څېړنیز کنفرانس د ۱۴۰۰ل کال د کب د میاشتې پر ۲۳مه نېټه وړاندې کړ. د نوموړي علمي- څېړنیز کنفرانس هدف د مفرور ناول کره کتنه وه، چې د مفرور ناول پر جوړښت او منځپانګه خبرې وشوې او د کرهکتنې له غوښتنو سره سم د نوموړي ناول ښې خواوې او نیمګړتیاوې په ګوته شوې. په پای کې د ارزونې د کمیسیون له خوا کنفرانس د رایو په اتفاق مثبت وارزول شو.