د تڼیو د ګړدود تحلیلي څېړنه

"د علمي-څېړنېزي پروژې دفاع"

د افغانستان د علومو اکاډمي، د بشري علومو معاونيت اړوند د ژبو او ادبیاتو مرکز د پښتو ژبې او ادبیاتو انسټیټیوټ علمي غړي ښاغلي نوماند څېړندوی احمد الله وصال د نوماندۍ دورې د رفع کولو له پاره له خپلې یو کلنې علمي - څېړنیزې پروژې "د تڼیو د ګړدود تحلیلي څېړنه" څخه د علومو اکاډمۍ د څېړونکو، استادانو، پوهانو او د دفاع د ارزونې کمېسیون په شتون کې دفاع وکړه.

دا علمي- څېړنيزه رساله د لارښود استاد پر نظر سربېره؛ په سريزه، څلورو څپرکو، پايلې، وړاندیزونو، او مأخذونو مشتمله ده چې تفصیل یې په لاندې ډول دی:

په لومړي څپرکي کې د اړوندې موضوع پر شاليد خبرې شوې دي.

په دويم څپرکي کې د تڼیو په مېنو بحث شوی، د تاریخ په اوږدو کې د هغوی استوګنځي ښوول شوي دي، د تڼیو قبیلوي جوړښت بیان شوی او د تاریخي اثارو پر ځای د تڼیو له مشرانو څخه د دې قبیلې هغه ډول شجرې راخیستل شوې دي چې عملاً د دې قبیلې په قبیلوي امورو کې په کار وړل کېږي.

په درېيم څپرکي کې د ګړدودونو په ارزښت خبرې شوي او د بېلا بېلو غږونو په واسطه د پښتو ګړدودونو په شوو وېشونو کې د تڼیو د ګړدود ځای په ګوته شوی، د تڼیو د ګړدود خپلمنځي توپیرونه واضیح شوي او پر دې بحث شوی دی چې په ګړدودي وېشونو کې باید يوازې غږونه د ګړدودي وېش د واحدونو په توګه و نه نیول شي، بلکې په ګړدودي وېشونو کې باید د ژبې د نورو نظامونو ځانګړنې چې د بېلا بېلو ګړدودونو په خټه او شخصیت کې ځانګړی ارزښت لري هم په نظر کې ونیول شي او د څپرکي په پای کې د تڼیو د ګړدود وییونه راوړل شوي دي.

په څلورم څپرکي له معیاري ژبې سره د پرتلنې له مخې د ټنيو د ګړدود غږیزې، وییزې، مانیزې او غونډلیزې ځانګړنې بیان شوې دي او د دې ګړدود د غږونو په اوښتون، اوړون، حذف، زیاتېدا، څپو، تضعیف، تقویه، نومونو، قیدونو، ستاینومونو، نومځرو، سربلونو، اوستربلونو، تورو، اداتو، د وییونو په مانیزو توپیرونو او د غونډلو په ورته‌والي او توپیر خبرې شوې دي.

څېړونکي په پای کې د دې علمي-څېړنيزې پروژې پايله، وړانديزونه، او په رساله کې کارول شوي مأخذونه راوړي دي.

د دې علمي- څېړنيزې پروژې د دفاع په پای کې د څېړونکي له خوا د څېړونکو او ګډونوالو پوښتنو ته مثبت ځوابونه وويل شول.

د غونډې په پای کې "د تڼیو د ګړدود تحلیلي څېړنه" پروژې دفاع د ارزونې د کمېسيون له لوري د رايو په اکثریت سره مثبته وارزول شوه او څېړونکی احمد الله وصال له نوماند څېړندوی رتبې څخه د څېړندوی علمي رتبې ته د ترفیع وړ وبلل شو.