په افغانستان کې د ملکیت حقوق
"د علمي _ څېړنیزې پروژې دفاع"
کابل – ۱۴۰۱/۰۳/۰۱
د افغانستان علومو اکاډمۍ د حقوقو او سیاسي علومو انسټیټوټ د خصوصي حقوقو د ډیپارټمنټ آمر، ښاغلي څېړنیار عبدالقهار عزیزي، څېړندوی علمي رتبې ته د ترفیع لهپاره له خپلې لیکل شوې علمي-څېړنیزې رسالې «په افغانستان کې د ملکیت حقوق» څخه په بریالیتوب سره دفاع وکړه. دا رساله چې د څېړنیار عبدالقهار عزیزي له لوري د څلورو کلونو په ترڅ کې لیکل شوې ده، په کې د ملکیت مختلف ابعاد څېړل شوي دي او د افغانستان قوانینو سربېره په کې د مصر، فرانسې او د ایران له مدني قوانینو؛ مجلةالاحکام؛ فقهي کتابونو او دغه راز بېلابېلو حقوقي کتابونو څخه استفاده شوې ده. د نوموړې رسالې موخه دا ده چې په افغانستان کې د ملکیت اړوند نورمونه وڅېړل شي، نواقص یې روښانه او د شخړو په هواري کې یې رول روښانه شي. د نوموړې رساله ځینې پایلې په لاندې ډول دي:
• د افغانستان په قوانینو کې د ملکیت او د ملکیت حق ترمنځ تفکیک نه دی روښانه شوی.
• د افغانستان په استملاک قانون کې د ځمکې د لاندې او پورته پوړونو د استملاک په اړه کومه یادونه نه ده شوې.
• د افغانستان په مدني قانون کې د لوړې او ټیټې ځمکې د پولو یادونه نه ده کړې.
• د افغانستان په مدني قانون کې د دېوال حریم نه دی ذکر شوی.
• د افغانستان په مدني قانون کې د شریک او مشترک لهپاره یوازې «شریک» کلمه کارول شوې ده.
• د افغانستان په مدني قانون کې د شریک مال په وېش کې د غایب شریک وکیل/وصي/قیم اړوند احکام نشته.
• د افغانستان په مدني قانون کې د موصیله د تعدد په صورت کې د مطلق وصیت احکام نشته.
• د افغانستان په مدني قانون کې په لوړپوړیزه ودانۍ باندې د پوړونو اضافه کولو څومره والی/څرنګوالی روښانه نه دی. ددې سربېره، د یوې لوړپوړیزې ودانۍ د ړنګېدو په صورت کې د خسارو مسؤل د لاندې پوړ مالک ګڼل شوی دی، چې بېلابېلې ستونزې زېږوي.
• دغو ټولو محتوایي او تخنیکي ستونزو د ملکیت اړوند نورمونه د ملکیتي ستونزو په هواري کې له خنډونو سره مخ کړي دي.
څېړونکي په همدې برخو کې عدلیې وزارت ته د قوانینو د تعدیل وړاندیزونه هم کړي و. ددې سربېره، څېړونکو او استادانو خپل نظریات او پوښتنې وړاندې کړې چې د څېړونکي له لوري په مفصل ډول ځوابونه ورته وړاندې شول. په پای کې د ارزونې کمیسیون له لوري دفاع د رأیو په اتفاق تایید او مثبته و ارزول شوه.
