علمي پروژېنور دلته
په افغانستان کې د جرمونو په زیاتوالي او کموالي کې د رسنيو رول
په نړۍ کې د رسنيو د ډګر منځ ته راتګ او په تېره بیا په وروستيو دوو لسيزو کې يې په افغانستان کې په بې ساري ډول ډېروالی، پرمختيا او د بيان آزادۍ په دې ډګر کې د ښېګڼو، لاسته راوړنو او مثبتو اغېزو تر څنګ د جرمونو نوی باب هم پرانيست. له هر څه وړاندې يې د رسنيزو جرمونو پېژندنې او د هغو لپاره د متناسبو مجازاتو وضع کولو اړتيا را منځ ته کړه چې د افغانستان د جزاء قانون او د جزاء کود ځينې مادې يې اثبات ګڼلی شو. په دوهم قدم کې د ځينو رسنيو د ځينو نا مناسبو خپرونو، اطلاعاتو او پيغامونو له لارې په مخاطبينو کې د جرمي انګېزو د را پنځولو او د جرمي استعدادونو د لوړولو په سبب په ځينو کسانو کې د جرمي اعمالو ارتکاب ته لاره هواروي. د ډېرو رسنيو ډېر پروګرامونه او پيغامونه د جرمونو په راکمولو او په ټولنه کې د عدل، انصاف، اصلاح، امانت ساتنې، مرستې، رښتينولۍ او داسې نورو مثبتو خصلتونو په بنسټيز کولو کې هم اغېزناک رول لري چې د ستايلو او لا پياوړي کولو لپاره يې مناسبه تګلاره په کار ده.
په کوشاني دوره کې د هندي او یوناني ادیانو څېړنه
د څېړنوال علی احمد جعفری تر کار لاندې څېړنیزې پروژې لنډه پېژندنه ۱- د پروژې سرلیک په کوشاني دوره کې د هندي او یوناني ادیانو څېړنه د څپرکو شمېر: ۵ ۲- د اجرا موده: شپږ کاله (۱۳۹۹/۶/۱۶ تر ۱۶ / ۶ / ۱۴۰۵ ) ۳- د څېړنې موخه تر اوس مهاله د دې موضوع په اړوند هېڅ کومه ورته څېړنه نه تر سره شوې او دا موضوع په خپل ذات کې نوې څېړنه ګڼل کېدای شي.
د افغانستان د لرغون پېژندنې د ورستنیو کیندنو او سروې بیا کتنه (۱۳۹۸-۱۳۸۱)
د څېړنپوه کتاب خان فیضی د علمی- څېړنیزې پروژې پېژندنه: ۱- د پروژې نوم: د افغانستان د لرغون پېژندنې د ورستنیو کیندنو او سروې بیا کتنه (۱۳۹۸-۱۳۸۱) څپرکي: ۶ ۲- د اجراء موده: دوه کاله(۱۱/۶/۱۳۹۸-۱۱/۶/۱۴۰۰) ۳- د تحقیق موخه: تر اوسه پورې په دې موضوع باندې څېړنه نه ده شوې، نو یوه نوې او تازه موضوع ګڼل کېږي. ۴- د پروژې مبرمیت:د دغې علمې- څېړنیزې پروژې پر لیکلو سره چې د هېواد نوې لرغونې سیمې په کې پېژندل کېږي، هنري او فرهنګي ځانګړنې یې په لرغون پېژندنه کې خورا ارزښت لري.
د مندیګک د تاریخي ساحو او هرپه او موهنجودارو تمدنو پرتلیزه څېړنه
د علمي پروژې پیژندنه: د څېړنوال فرهاد احمدي ترنظر لاندې څېړنه. - د پروژې عنوان: د مندیګک د تاریخي ساحو او هرپه او موهنجودارو تمدنو پرتلیزه څېړنه. ۲- د اجراء موده: شپږ کاله له ۱۳۹۵/۱۲/۱ څخه تر ۱۴۰۱/۱۲/۱ . ۳- د څیړنې موخه: د مندیګک د تاریخي ساحو او د هرپه او موهنجودارو د تمدونونو ترمنځ د اختلافي څیزونو او فرهنګي یو ځای والو پیدا کول. ۴- د موضوع مبرمیت: د مندیګک د تاریخي ساحو او د هرپه او موهنجودارو د تمدنونو پرتلییزې څیړنې ته ضرورت او د لرغون پېژندنې مطالعي د تمدن په پېژندنه کې د تاریخ څخه په مخکې دوره کې له یو ځانګړي اهمیت او مبرمیت څخه برخمنې دي.
د افغانستان په اقتصادي پرمختیا کې د کرنې او صنعت د متقابلو اغېزو څېړنه
د علمي – څېړنیزو پروژو د پېژندنې لړۍ: د پروژې نوم: د افغانستان په اقتصادي پرمختیا کې د کرنې او صنعت د متقابلو اغېزو څېړنه څېړونکی: د اقتصاد انستیتوت د تصدي اقتصاد ډیپارټمنټ آمر ښاغلی خوشحال تسل د پروژې د پيل او پای نېټه: (۱۳۹۰ - ۱۴۰۰ ل) دغه علمي او څېړنیزه پروژه چې د علومو اکاډمي د اقتصاد انستیتيوت د تصدي اقتصاد ډیپارټمنټ آمر ښاغلي خوشحال تسل له خوا ورباندې څېړنه کېږ،ي د اجرا موده یې له ۱۲/۴/۱۳۹۸ نېټې څخه تر ۱۲/۴/۱۴۰۳ل کال پورې ټاکل شوې ده.
د ميرزاخان انصاري دېوان (نوی کره څېړنيز متن چمتو کول)
ميرزاخان انصاري دېوان (نوی کره څېړنيز متن چمتو کول) څېړونکی: د پښتو څېړنو نړيوال مرکز علمي غړی څېړنپوه عبدالقيوم مشواڼی د پروژې د پيل او پای نېټه: ۲۱/ ۱ / ۱۴۰۰ – ۲۱/ ۱ / ۱۴۰۲ دغه پروژه دوه کلنه روټين پروژه ده چې لاندې موضوعات به په کې وڅېړل شي: - د اصل نسخې له مخې کمپيوټري متن چمتو کول (د علومو اکاډمۍ بشپړه خطي نسخه)
د افغانستان او د امریکا متحده ایالاتو ترمنځ سیاسي اړیکې (۱۳۸۰- ۱۴۰۳هـ. ش)
د پروژې نوم: د افغانستان او د امریکا متحده ایالاتو ترمنځ سیاسي اړیکې (۱۳۸۰- ۱۴۰۳هـ. ش)(۳) څېړونکی: د علومو اکاډمي د ټولنیزو علومو مرکز د حقوقو او سیاسي علوم د انستیتيوت علمي غړی څېړندوی وجیه الله ظهیر. د پروژې د پيل او پای نېټه: ۲۳/ ۷/ ۱۳۹۹- ۲۳/ ۷ / ۱۴۰۳هـ. ش په دې علمي ـ څېړنیزه پروژه کې به د نورو ګڼو مطالبو ترڅنګ ځينې دا ډول موضوعات څېړل کېږي: - د افغانستان او امریکا ترمنځ د لنډمهالې، انتقالي او جمهوري ریاست د دورو پر مهال اړیکې.
د پېښور او د هغه د شاوخوا د ځينو لهجو څېړنه
د علمي – څېړنیزو پروژو د پېژندنې لړۍ: د پروژې نوم: د پېښور او د هغه د شاوخوا د ځينو لهجو څېړنه (۱) څېړونکی: د علومو اکاډمي د ژبو او ادبیاتو مرکز د پښتو ژبې او ادبیاتو د انستیتيوت علمي غړی څېړنیار محمد اسحاق مومند د پروژې د پيل او پای نېټه: ۱۹/ ۸/ ۱۳۹۸ - ۱۹/ ۸/ ۱۴۰۲ په دې علمي ـ څېړنیزه پروژه کې به د نورو ګڼو مطالبو ترڅنګ ځيني دا ډول موضوعات څېړل کېږي:
په فقهي مذهبونو کې د تقنین څرنګوالی (دفاعيه غونډه)
د افغانستان د علومو اکاډمي د اسلامي علومو د معاونيت علمي غړي څېړنوال دکتور مؤمن حليمي تر پورته سرليک لاندې علمي- څېړنيزې پروژې څخه دفاع وکړه. نوموړي په دې پروژه کې په لاندې مسايلو بحث وکړ: - د فقهي مذهبونو او تقنين پېژندنه - د تقنین مشروعیت په فقهي مذهبونو کې - په سني مذهبونو کی د تقنین څرنګوالی - په شیعه مذهبونو کې د تقنین څرنګوالی تر دې وروسته ښاغلي حليمي د پوهانو او څېړونکو پوښتنو ته ځوابونه هم وويل چې په دې سره د دفاع د کمیسیون له خوا د نوموړي دفاع مثبته وارزوله.